Kultura masowa. Ćwiczenia (14 h)

Autorskie ćwiczenia poświęcone analizom kultury masowej, prowadzone w Centrum Studiów Latynoamerykańskich UW

Założenia i cele: Zapoznanie studenta z zasadniczymi aspektami badania i rozumienia kultury masowej, ukazanie innych niż konsumenckie postawy wobec niej, analiza i interpretacja fenomenów kultury masowej na przykładach klasycznych i dzisiejszych (programy i seriale TV, filmy, książki, dzieła sztuki, przedmioty codziennego użytku) jako alternatywna postawa wobec kultury masowej. 

Zagadnienia: powstanie społeczeństwa masowego (urbanizacja, demokratyzacja, rozwój technologiczny), człowiek masowy, „psychika rozpieszczonego dziecka”, homogenizacja i dedystancjacja, kultura elitarna (ludowa, alternatywna) a kultura masowa, bohaterowie kultury masowej, konsumpcja jako podstawowy wzór korzystania z wytworów kultury masowej, krytyka a obrona kultury masowej, kultura masowa – produkowana, standaryzowana, kultura masowa a globalizacja, odpady kultury masowej i globalizacji, mity kultury masowej: współczesne wizje szczęścia i raju, infantylizacja wizji świata, media masowe i Internet jako nowe medium a komunikacja społeczna (propaganda, reklama, perswazja), postawy wobec kultury masowej (badacz, konsument, producent), czas wolny i jego zagospodarowywanie, rozrywka jako wartość sama w sobie, modele uczestnictwa w kulturze masowej, kultura masowa jako kultura dominująca.

Plan zajęć:

Wprowadzenie do kultury masowej (zakres, badanie, konteksty). Kultura masowa a elitarna, ludowa, alternatywna (podobieństwa i różnice). Masowość współczesnej kultury

Narodziny kultury masowej (społeczne, kulturalne, ekonomiczne skutki). Reprodukcja dzieła artystycznego i przemysł kulturalny.

Środki masowego przekazu (prasa wysokonakładowa, fotografia, film, radio, telewizja oraz Internet – nowe oblicze kultury masowej). Historia i współczesność, funkcje (perswazja, propaganda, produkcja potrzeb).

Czas wolny, rozrywka, konsumpcja przyjemności. Bohaterowie wyobraźni zbiorowej i znaczenie dla społeczeństwa masowego.

Sposoby deszyfracji kultury masowej. Mitologie popularne, mity kultury masowej. Współczesna kultura masowa jako komunikacja międzyludzka (nadawcy, odbiorcy, kody).

Obraz kultury masowej. Krytyka a pochwala kultury masowej. Powszechne uczestnictwo w kulturze a uczestnictwo powierzchowne. Kulturowe sprzeczności kapitalizmu.

Nowe wymiary kultury masowej: globalizacja i jej skutki. Globaliści i alterglobaliści (oraz inne alternatywne postawy wobec kultury masowej). 

Szczegółowe wymagania zaliczenia:
Uczestnictwo w zajęciach. Aktywność
Egzamin ustny, przygotowanie analizy i interpretacji wybranego fenomenu kultury masowej

Lektury:
Jose Ortega y Gasset, „Zjawisko aglomeracji”, „Wstęp do anatomii człowieka masowego”, [w:] „Bunt mas”, Muza, Warszawa 1995
Antonina Kłoskowska, „Kultura masowa”, (całość), PWN, Warszawa 2005
Zygmunt Bauman, „Kultura odpadów”, [w:] „Życie na przemiał”, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005
Zygmunt Bauman, „Globalizacja”, (wybrane fragmenty), PIW, Warszawa 2000
Geogr Ritzer, „Makdonaldyzjacja społeczeństwa”, (wybrane fragmenty), wyd. II poprawione, Muza, Warszawa 2005
Manuel Castels, „Kultura Internetu”, [w:] „Galaktyka Internetu. refleksje nad Internetem, biznesem i społeczeństwem”, Rebis, Poznań 2003
Elliot Aronson, „Konformizm”, „Środki masowego przekazu, propaganda, przekonywanie”, „Uprzedzenia”, [w:] „Człowiek – istota społeczna”, PWN, Warszawa 1997
Teodor W. Adorno, Max Horkheimer,  „Przemysł kulturalny. Oświecenie jako masowe oszustwo”, [w:] „Dialektyka oświecenia”, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1994
Edgar Morin, „Kultura czasu wolnego”, [w:] „Duch czasu”, Znak, Kraków 1965
Dwight MacDonald, „Kultura masowa”, [w:] „Kultura masowa”, pod red. Czesława Miłosza, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2002
Roland Barthes, „Mit dzisiaj”, „Mitologie codzienne”,  [w:] „Mit i znak”, PIW, Warszawa 1970
Marshall McLuhan, „Wybór pism”, (wybrane fragmenty), WAiF, Warszawa 1975
Walter Beniamin, „Twórca jako wytwórca”, „Dzieło sztuki w dobie reprodukcji technicznej”, [w:] „Anioł historii”, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1996
Umberto Eco, „Zapiski na pudelku od zapałek”, (wybrane fragmenty), Wydawnictwo Historia i sztuka, Poznań 1993
Daniel Bell, „Kulturowe sprzeczności kapitalizmu”, (wybrane fragmenty), PWN, Warszawa 1998
„Historia życia prywatnego”, Tom 5. „Od I wojny światowej do naszych czasów”, pod red. Antoine’a Prosta i Gerarda Vincenta, (wybrane fragmenty), Zakład Wydawniczy im. Ossolińskich, Wrocław 2000
Naomi Klein, „No logo”, Świat Literacki, Warszawa 2004
Alvin Toeffler, „Trzecia fala”, (wybrane fragmenty), PIW, Warszawa 1986
Neil Postman, „Od technokracji do technopolu”, [w:] „Technopol. Triumf techniki nad kulturą”, PIW, Warszawa 1995
Piotr Sztompka, „Globalizacja”, [w:] „Socjologia”, Znak, Kraków 2002