Socjologia mediów. Ćwiczenia (14 h)

Autorskie zajęcia dla studentów Wyższej Szkoły Dziennikarskiej im. M. Wańkowicza, uwypuklające humanistyczną i krytyczną wizję mass mediów.

Założenia i cele: przygotowanie do socjologicznego rozumienia i interpretacji mediów, ich ról społecznych i znaczenia dla procesu kulturowego. Zapoznanie z podstawowymi koncepcjami wpływu mediów na społeczeństwo i jego kulturę (media a opinie, a postawy, a światopoglądy). Społeczna historia mediów jako zależność życia społecznego i podstawowych środków komunikacji: prasy, radia, telewizji, fotografii, filmu,  Internetu (elementy analizy funkcjonalnej i analizy zawartości); ukazanie przestrzeni medialnej jako przestrzeni społecznie uwarunkowanej.

Punktem wyjścia do zajęć jest przekonanie, że analiza współczesnej rzeczywistości społecznej wiąże się dziś w sposób konieczny z badaniem skutków działania i nowego statusu środków masowego przekazu oraz wskazywaniem konsekwencji ich pośredniczącej roli w odbiorze rzeczywistości. Świat społeczny ulega medializacji i komercjalizacji, przez co podstawową sprawą jest badanie procesów konsumpcji, opartych na dostarczaniu odbiorcy przyjemności, a zatem także ukazywanie innych, pozakonsumpcyjnych ról i zadań mediów.

Student powinien przyswoić sobie wiedzę na temat mediów i ich funkcji społecznych, znać główne mechanizmy i dylematy komunikacji poprzez mass media oraz umieć wskazać socjologiczną specyfikę mechanizmów oddziaływania i skuteczności poszczególnych mediów.

 

Plan zajęć:

1. Wprowadzenie. Wiek XX – stulecie mediów:  Człowiek jako istota komunikująca, przemiany mediów a zmiany rzeczywistości społecznej (treści, zachowań, sposobów rozumienia świata i samych siebie), dyskurs medialny jako podstawowe doświadczenie kulturowe człowieka współczesnego;

2. Działanie i organizacja mediów: umasowienie komunikacji społecznej. Krótka i społeczna historia prasy, radia i telewizji (główne wydarzenia i ich społeczne znaczenie, procesy społeczne a przemiany mediów), ich podstawowe cechy. Rynek mediów w Polsce, historyczne przemiany, specyfika współczesna;

3. Media a życie społeczne: język mediów a kształtowanie świadomości społecznej,  media a jednostki i grupy społeczne: inicjacja medialna jako typ socjalizacji, grupy a typy doświadczeń medialnych, media a integracja i tożsamość społeczna, media a rozwój społeczno-gospodarczy, środki masowego przekazu a podziały społeczne, nierówności społeczne (ich geneza i funkcje), dostęp do mediów jako forma hierarchizacji w społeczeństwie kapitalistycznym;

4. Media a władza. System medialny a system władzy, media a państwo, naród, Kościół, czwarta władza (czy czwarta władza będzie pierwszą?), media a polityka i politycy, liberalna i autorytarna wizja mediów, media a teorie demokratyzacji (np. demokracja dialogowa Giddensa), wolność mediów, cenzura, rola opinii publicznej, media publiczne i prywatne, władza mediów i władcy mediów (rola korporacji), kontrola państwowa, pojęcie dobra wspólnego w mediach;

5. Odbiorcy i publiczność. Oddziaływanie środków masowego przekazu na odbiorców. Wpływ społeczny: mechanizmy i techniki wywierania wpływu a zmiana postaw (analiza przypadków). Odbiór bierny i aktywny. Media a kultura masowa (media w służbie mas, czasu wolnego i rozrywki), drugi próg umasowienia (współczesny zasięg różnych mediów), indywidualizm,  konformizm, homogenizacja i dedystancjacja w mediach a wartości kultury, typy publiczności, sposoby ich definiowania i badania, popularne osoby, popularne gatunki telewizyjne, radiowe, prasowe (ich funkcje i znaczenie); 

6. Nowe media. Internet a inne media: jak Internet zmienia pozostałe media? Intermedialność współczesnych mediów (Hopfinger), społeczności Internetu (Castels), globalizacja oddziaływania medialnego (Bauman), ku globalnemu społeczeństwu medialnemu (dylematy: społeczeństwo medialne / informacyjne / cyfrowe a społeczeństwo obywatelskie / otwarte / demokratyczne?);

7. Granice mediów: manipulacja, propaganda, dezinformacja, makdonaldyzacja mediów, problem relacji rzeczywistość-odbicie, humanizacja środków masowego przekazu (samoobrona społeczna, oświata, współpraca), a obszary bez mediów. Normatywne doktryny działania mediów. Klasyczna koncepcja propagandy „Lingua Tertii Imperii” V. Klemperera;

 

Szczegółowe wymagania zaliczenia:

Uczestnictwo w zajęciach. Aktywność

Egzamin testowy

 

Lektury:

Andrzej Paczkowski, „Czwarta władza”, Wiedza Powszechna, Warszawa 1973,

„Prasa jako kontrola władzy. Polityka informacyjna w Polsce na tle doświadczeń w Europie”, Rzeczpospolita, Warszawa 1993

„Etyka międzyludzkiej komunikacji”, red. J. Puzynina, Semper, Warszawa 1993

Jerzy Bralczyk, „Język na sprzedaż”, Bussines Press Ltd, Warszawa 1996

John Condy, Karl Popper, „Telewizja– zagrożenie dla demokracji”, Sic! warszawa 1996

Marta Fik, „Kultura polska po Jałcie. Kronika lat 1944-1981”, Polonia, Londyn bdw

Juergen Habermas, „Teoria działania komunikacyjnego”, PWN, Warszawa 1999

Marshall McLuhan, „Zrozumieć media. Przedłużenia człowieka”, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 2004

„Media. Leksykon PWN”, pod red. E. Banaszkiewicz-Zygmunt, PWN, Warszawa 2000

Naomi Klein, „No logo”, Świat Literacki, Izabelin 2004 

Derrick de Kerckhove, „Powłoka kultury”, MIKOM, Warszawa 2001

Victor Klemperer, „LTI. Notatnik filologa”,  Wydawnictwo Literackie, Kraków-Wrocław 1983

„U progu wielkiej zmiany? Media w kulturze XXI wieku. Nurty – kategorie – idee”, red. M. Sokolowski, “Kastalia”, Olsztyn 2005

Alvin Toeffler, „Trzecia fala”, PIW, Warszawa 2003

Elliot Aronson, „Człowiek istota społeczna”, PWN, Warszawa 2004

Roland Barthes, „Mit i znak”, PIW, Warszawa 1970

Wiesław Godzic, „Telewizja jako kultura”, Rabid, Kraków, 1999

Paul Levinson, „Miękkie ostrze”, Muza, Warszawa 1999

Clifford Nass, Byron Reeves, „Media i ludzie”, PIW, Warszawa 2005

Manuel Castells, „Galaktyka Internetu. Refleksje nad Internetem, biznesem i społeczeństwem”, Rebis, Poznań 2003

Tomasz Goban-Klas, „Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu”, PWN, Warszawa 2005

Henri-Jean Martin, „Epoka gazet”, [w:] „Antropologia slowa. Zagadnienia i wybór tekstów”, oprac. G. Godlewski, A. Men cwel, R. Sulima, WUW, Warszawa 2004 

„Media w Polsce w XX wieku”, red. R. Gluza, Wyd. Press, 1999

Anthony Giddens, „Socjologia”, Warszawa 2004

Ulrich Beck, „Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności”, Scholar, Warszawa 2002

Stanisław Jędrzejewski, „Radio w komunikacji społecznej, rola i tendencje rozwojowe”, Profi-press, Warszaw 2003

Tadeusz Kowalski, „Media i pieniądze. Ekonomiczne aspekty działalności środków komunikowania masowego”, TEX, Warszawa 1998

„Spór o Polskę 1989-99. Wybór tekstów prasowych”, wybór i układ Paweł Śpiewak, PWN, Warszawa 2000

Daniel Bell, „Kulturowe sprzeczności kapitalizmu”, PWN, Warszawa 1998 

 

do góry>>>